Chưa kể đóng vai khổ, phải khóc suốt, khóc thật, đeo kính áp tròng đến sưng đỏ mắt, có đau mấy chị vẫn buộc mình chẳng thể mất tụ hội, cảnh bà An lâm chung - một trong những phân đoạn cao trào của phim cũng là phút giây nhập vai xuất thần của Xuân Va
Là nhịp giúp chị học hỏi, nuôi dưỡng tình điện ảnh, đặc biệt là cái tâm của người làm nghề, trân trọng giá trị của việc diễn xuất trong từng vai diễn nhỏ.
Từng giọng ho, tiếng nấc của chị trước ống kính thực đến nỗi làm cho anh em hậu cần cũng bị cuốn theo. Ở tuổi mấp mé lục tuần, NSƯT Xuân Va vẫn bận rộn với công việc như cố vấn dàn dựng những chương trình quan trọng của ngành, chuyển di khắp mọi miền, tham dự biên đạo cho nhiều đoàn múa.
Nhưng sự hy sinh ở đây không phải là cam chịu, vị thế của nữ giới trong gia đình cần được coi trọng, nể nả. Chị cho rằng, một diễn viên chuyên nghiệp là ở thái độ làm việc tận tụy, trọng khán giả, bạn diễn, hết mình cả với vai diễn nhỏ nhất, chứ không phải tên tuổi của bạn có đang được truyền thông nhắc đến nhiều hay ít. ”. Đó tưởng là sở trường của nghệ sĩ múa có nghề, tuy thế, khi diễn, vừa phải dệt chiếu hệt một nghệ nhân điêu luyện, vừa nhớ thoại và phải luôn kiểm soát đôi mắt trong diễn đạt vô cảm của một người mù, thì vai diễn đã làm chị nhiều phen đổ mồ hôi hột, nhất là khi tụ tập vào các hành động xảy ra cùng lúc.
“Mấy anh em trong đoàn phim nói tôi vào vai ngọt quá làm họ nhớ đến mẹ của mình” - chị cười và chia sẻ. Sau một thời kì tham gia công tác chuyên môn, NSƯT Xuân Va quyết định quay lại phim trường vì bị cuộn bởi vai diễn nặng ký, nhiều thách thức. Chị quan niệm cuộc sống sướng khổ là do quyết định của mỗi người, gia đình có ấm êm hay không tùy thuộc rất lớn vào sự hy sinh của người phụ nữ.
Làm việc cùng với các đàn anh, đồng nghiệp máu nóng như Huy Thành, Thụy Vân, Trần Quang, Quốc Long. Ngày con gái đến tuổi lấy chồng, bà mới ngỡ ra người đàn ông sắp làm xui chính là chồng bà và cha ruột của con bà. Tuy nhiên, không mấy người biết chị xuất thân là nghệ sĩ múa dân gian, với gia tài điện ảnh gần 20 phim gắn liền với tên tuổi các nhà làm phim ưu tú những năm 80. Nghệ sĩ ưu tú Xuân Va (phải).
Bà An trong Gió về đảo (ảnh, phải) là nhân vật có căn số bi thương, luôn sống trong nỗi day dứt không nguôi vì chồng phụ rẫy, thất lạc con trai trong cơn lũ dữ, khuân mặt biến dạng. Xúc cảm về mẹ uen thuộc với khán giả màn ảnh nhỏ qua các vai diễn phụ huynh trong nhiều bộ phim truyền nghe đâu Người đàn bà yếu đuối, Công ty thời trang, huê hồng, Tôi là ngôi sao, Giọt đắng.
Nghề múa ở đời chị có lúc sang trọng tuổi khôn cùng khắc nghiệt khi phải vật lộn với cơm áo gạo tiền, nhờ chồng vợ cùng đồng lòng, cộng với thái độ sống kiên định, gia đình chị vượt sóng nhanh lắm. Đừng lo truyền thông không nhắc tên mình gánh vác toàn những vai nữ giới nghèo, có số phận sóng gió, sống cam chịu trên phim, nhưng trong đời thường, NSƯT Xuân Va sống bình yên, hạnh phúc bên chồng và hai con (đều theo nghiệp ba má).
Nhân vật đòi hỏi chiều sâu trong diễn xuất tâm lý và biểu cảm hình tượng mạnh mẽ. Những vai diễn điện ảnh của chị khi đó không thuộc tuyến chính, dù vậy lại là các nhân vật mấu chốt mở ra các diễn biến kịch tính của phim. Đóng phim, với Xuân Va, không do nhu cầu mưu sinh mà vì ham mê. Sở hữu khuôn mặt khả ái và đôi mắt biết nói, mê điện ảnh khi còn là diễn viên múa của Đoàn Ca múa nhạc VN, nhưng mãi đến khi thành thân và vừa sinh con, chị mới có nhịp chạm ngõ điện ảnh.
Chấm dứt cảnh quay mà mọi người vẫn chưa thoát khỏi diễn biến chuyện phim, mắt ai cũng đỏ hoe rưng rưng vì xúc cảm chị thổi dồn vào nhân vật. Chị tiết lộ, vì lo lắng nên phải xin đạo diễn cho quay lại nhiều lần để có được cảnh quay ưng: “Các phim khác, nhiều lúc chưa vào thoại, mắt tôi đã tỏ bày trước rồi, nhưng phim này, phải luôn làm sao để khán giả cảm được sau ánh mắt vô hồn mù lòa là một tâm hồn chịu đựng, dồn nén nhiều cảm xúc, uất ức.
