Nguy cơ cao mới tù đọng rửa tiền

Khó phát hiện đàm đạo với ĐTTC, ông Nguyễn Văn Ngọc, Cục trưởng Cục buồng rửa tiền (NHNN), nhấn kết quả buồng rửa tiền trong thời kì qua còn rất khiêm tốn bởi nhiều nguyên cớ. “Năm 2009, Quốc hội mới phê chuẩn sửa đổi Bộ Luật Hình sự 1999, sửa đổi Điều 251 thành tội rửa tiền. Luật sửa đổi bổ sung này có hiệu lực ngày 1-1-2010. Nhưng khi có tội danh rồi, cũng chưa có thể coi xét để điều tra truy tố xét xử tội này vì nó còn khá mởi mẻ ở Việt Nam và chế tài chưa có nhiều…” - ông Ngọc lý giải. Bên cạnh đó, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, các cơ quan của quốc gia phải có nghĩa vụ chứng minh coi xét một vấn đề nào đó có vi bất hợp pháp luật hay không, người dân không có trách nhiệm chứng minh tài sản. Đây cũng được xem là khó khăn trong gian rửa tiền... Thời gian qua, cơ quan điều tra đã nhận được một số giao tế đáng ngờ về việc chuyển tiền do các NH chuyển đến. Tuy nhiên, công tác điều tra gặp rất nhiều khó khăn do các manh mối gửi từ nước ngoài về, việc hiệp tác để xác minh về người gửi rất lâu và rất khó, trong khi thời kì điều tra vụ việc có hạn. Hơn nữa, tội phạm rửa tiền ở nước ngoài rất tinh vi, chúng chuyển quanh quéo qua nhiều người, ở nhiều nước khác nhau để bịt mai mối. Thượng táPhạm Văn Thống, Phó trưởng Phòng 6, Cục Cảnh sát kinh tế - Bộ Công an Theo Thượng tá Phạm Văn Thống, Phó trưởng Phòng 6, Cục Cảnh sát kinh tế (Tổng cục Cảnh sát phòng chống tù - Bộ Công an), tù rửa tiền ở Việt Nam có thể thực hành ở 2 dạng thức. Thứ nhất, đối tượng phạm tội trong nước như lường đảo, tham nhũng, mua bán ma túy, sau đó “hợp pháp hóa” số tiền phạm tội mà có bằng cách thực hành các giao tiếp như mua bán bất động sản, chuyển giao cho người khác. Thứ 2, đối tượng phạm tội ở nước ngoài, sau đó chuyển “tiền bẩn” từ nước ngoài về Việt Nam để hợp pháp hóa, chuyển sang “tiền sạch”. Cách chuyển tiền tài tội phạm rửa tiền có thể qua hệ thống NH dưới hình thức gửi tiền cho thân nhân, hoặc đầu tư tiền vào các giao kèo kinh tế “ma”. Mặc dù xác định được hành vi, nhưng việc phát hiện và đưa ra truy tố các đối tượng rửa tiền không dễ dàng. Một kênh quan yếu để phát hiện hành vi rửa tiền là xem xét các giao dịch đáng ngờ qua hệ thống NH. Theo ông Nguyễn Văn Ngọc, giờ 100% NHTM đã thiết lập hệ thống báo cáo tự động đối với các giao du tiềm ẩn rủi ro rửa tiền cao. Tuy nhiên, để phân tách, sàng lọc các báo cáo này cần có sự kết hợp chặt chịa và đồng bộ giữa nhiều cơ quan có liên tưởng như NHNN, Bộ Công an... Nhập nhằng xác định hành vi Một dạng thức rửa tiền mới được phát hiện ở Việt Nam là chuẩn y việc kinh doanh “tiền ảo”. Vừa qua, Cục Cảnh sát phòng, chống tội nhân sử dụng công nghệ cao đã phối hợp với Cục Cảnh sát hình sự bắt giữ đối tượng Vũ Văn Lăng, trú tại phường Đằng Giang (Ngô Quyền, Hải Phòng), Giám đốc Công ty TNHH giao dịch nhanh, về tội kinh dinh trái phép. Phê duyệt việc kinh doanh tiền điện tử Liberty Reserve, Lăng đã “giúp” nhiều đối tượng chuyển “tiền bẩn” vào Việt Nam. Liberty Reserve cũng chính là màng lưới rửa tiền toàn cầu mới bị triệt hạ tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sau khi bị bắt, Vũ Văn Lăng chỉ bị truy tố về hành vi “kinh dinh trái phép”, còn hành vi “rửa tiền” được cơ quan điều tra tách ra để xem xét, điều tra khi có thông báo từ cơ quan điều tra nước ngoài cung cấp. Một thực tiễn khác là theo tập quán tố tụng ở Việt Nam, khi người phạm tội cướp đoạt được tài sản từ việc thực hiện tù túng, sau đó hợp pháp hóa hoặc dùng tài sản đã cướp đoạt được vào các hoạt động kinh dinh hoặc các hoạt động kinh tế khác, bình thường người phạm tội chỉ bị truy tố về hành vi phạm tội nguồn mà không đồng thời bị truy tố tội “rửa tiền”. Chả hạn, trong vụ án Huỳnh Thị Huyền Như, ban đầu cơ quan công an đã khởi tố 2 đối tượng Hùng Mỹ Phương và Nguyễn Thiên Lý về tội danh rửa tiền, bởi 2 đối tượng này có nguồn tiền không hợp pháp (hàng trăm tỷ đồng) để cho Huỳnh Thị Huyền Như vay với lãi suất 0,4%/ngày đến 3,7%/ngày. Tuy nhiên, sau đó Viện KSND vô thượng đã đề nghị chuyển đổi tội danh để xử lý 2 đối tượng này với tội “cho vay lãi nặng”. Thực tiễn trên cho thấy, dù đã có luật nhưng để hoạt động buồng rửa tiền đạt hiệu quả, vẫn cần tiếp chuyện hoàn thiện cơ chế quản lý về kinh tế, Chẳng hạn như hạn chế tính sổ bằng tiền mặt. Bên cạnh đó, cơ chế minh bạch về thu nhập cá nhân chủ nghĩa, tài sản cá nhân chủ nghĩa cũng phải được xem xét. Một vấn đề cũng rất đáng quan hoài là lực lượng chuyên trách về buồng rửa tiền. Bây chừ tại NHNN có Cục gian rửa tiền, phía Bộ Công an cũng đã thành lập lực lượng chuyên sâu về công tác phòng chống rửa tiền, nhưng hàng ngũ nhân lực cũng như trang thiết bị còn mỏng và yếu. Đầu tư nhiều hơn cho các lực lượng này là điều cần thiết trong thời kì tới để nâng cao hiệu quả của công tác phòng rửa tiền.