“Việc tin miễn tội hay xử lý người đút lót cần nghiên cứu thận trọng”

Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật (Bộ Tư pháp) Trần Văn Đạt đã nêu ý kiến như vậy trong cuộc trao đổi với phóng viên BáoPLVNvề vấn đề, nên hay không nên xử lý người đưa hối lộ nhằm khuyến khích người dân tăng cường tố cáo tham nhũng. Đưa – nhận đút lót có quan hệ chặt chịa với nhau - Xin ông cho biết luật pháp hiện hành quy định ra sao về việc xử lý đối với người đưa hối lộ đến tố giác với các cơ quan chức năng? - Chính sách hình sự của Việt Nam đối với tuốt tuột các loại tội phạm nói chung được quy định cụ thể tại Điều 46 Bộ luật Hình sự năm 1999 về các tình tiết giảm nhẹ nghĩa vụ hình sự như người phạm tội thú tội; người phạm tội thành khẩn khai báo, hối hận sám hối; người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có nghĩa vụ phát hiện, điều tra tù nhân… Luật Phòng, chống tham nhũng cũng quy định nguyên tắc xử lý chung, theo đó, người nào có hành vi đưa đút lót, nhận đút lót đầu thú; thành khẩn khai báo, khắc phục hậu quả… thì có thể xem xét để giảm nhẹ, thậm chí miễn bổn phận hình sự. Ông Trần Văn Đạt - Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng luật pháp (Bộ Tư pháp) Về tội đưa hối lộ và tội nhận đút lót, đây là hai tù đọng cực kỳ đặc biệt, có liên can chém đẹp với nhau, có tù túng này thì có tù túng kia và trái lại, không có tù đọng này thì không có tầy kia. Đây cũng là một quan hệ mà hai bên – cả người nhận hối lộ và người đưa đút lót - cùng có lợi. Theo quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành, chúng ta thản nhiên xem tội nhận đút lót là hành vi nguy hiểm thấp hơn tội đưa đút lót. Cụ thể, tại Điều 279 về tội nhận hối lộ quy định người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc ích lợi vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào có giá trị từ hai triệu đồng đến dưới mười triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp là gây hậu quả nghiêm trọng, đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, đã bị kết án về một trong các tội về tham nhũng, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm để làm hoặc không làm một việc vì ích hoặc theo đề nghị của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ 2 - 7 năm. Trong khi đó, khung khởi điểm của tội đưa đút lót là từ 1 – 6 năm tù. Ngoài ra, Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định khung hình phạt cao nhất của cả hai tội nhận hối lộ và đưa đút lót là tử hình, nhưng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự năm 2009 đã loại trừ hình phạt tử hình đối với tội đưa đút lót. Không những thế, Điều 289 về tội đưa đút lót quy định trong trường hợp bị< cưỡng ép >đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì được coi là không có tội và được trả lại tuốt của đã dùng để đưa đút lót cũng như trường hợp người đưa hối lộ tuy không bị< cưỡng ép >nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì có thể được miễn nghĩa vụ hình sự và được trả lại một phần hoặc vớ của đã dùng để đưa đút lót. Như vậy, luật pháp hiện hành đã quy định rất rõ ràng về cơ chế xử lý với người đưa hối lộ chủ động khai báo. Miễn trách nhiệm hình sự cho tuốt luốt thì không nên - Vậy theo ông, có nên miễn xử lý những người có hành vi đưa đút lót đến cáo giác với cơ quan chức năng? - Theo quan điểm của cá nhân tôi, nếu quy định tuốt trường hợp người đưa đút lót đến tố cáo với cơ quan quốc gia có thẩm quyền đều được miễn nghĩa vụ hình sự thì hoàn toàn không nên. Trên thực tế đã xảy ra rất nhiều trường hợp phức tạp như người đưa đút lót không có ý thức giúp cơ quan điều tra hay họ chỉ cáo giác hành vi nhận đút lót khi người nhận đút lót không đáp ứng được mục đích, đề nghị, không làm được việc mà họ nhờ vả nên mới quay ra tố cáo… Những trường hợp này rất khó để miễn trách nhiệm hình sự, đấy là chưa kể hành vi đó còn vi phạm về mặt đạo đức. Tóm lại, tùy từng trường hợp cụ thể mà quy định giảm hoặc miễn bổn phận hình sự cho những người có hành vi đưa hối lộ và khai báo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, tố giác hành vi nhận đút lót. - Kinh nghiệm của các nước quy định về vấn đề này như thế nào, thưa ông? - Tham khảo kinh nghiệm của một số nước, chúng tôi thấy rằng, biện pháp không xử lý người đưa hối lộ đến khai báo với cơ quan Nhà nước nhằm khuyến khích người dân tăng cường tố cáo tham nhũng cũng tùy từng trường hợp cụ thể, chứ pháp luật các nước cũng không cứng nhắc là sờ soạng trường hợp tố giác hành vi tham nhũng đều được miễn nghĩa vụ hình sự đâu. Hao hao, ở nước ta, biện pháp này cần được nghiên cứu rất thận trọng, nếu chưa điều tra, khảo sát, đánh giá tác động thì có thể dẫn đến những hậu quả chẳng thể lường trước được. - Ông cho rằng đâu là điểm mà pháp luật Hình sự của Việt Nam cần phải hoàn thiện hơn? - Chúng ta vẫn thường nói phải xử lý nghiêm minh, hình phạt phải chặt hơn nhưng với quy định hiện nay về tội đưa đút lót, tôi cho là hợp lý và nghiêm khắc. Như tôi đã đề cập ở trên, khung hình phạt khởi điểm với tội đưa hối lộ là từ 1 - 6 năm, tăng nặng cao nhất đến chung thân, không quy định hình phạt tử hình. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định trường hợp loại trừ bổn phận hình sự. Tuy nhiên, về mặt kỹ thuật, pháp luật hiện hành quy định đút lót thành 3 tù hãm khác nhau gồm tội nhận đút lót, tội làm môi giới đút lót và tội đưa hối lộ. Tôi cho rằng sẽ hợp lý hơn nếu chúng ta chỉ quy định thành một tội là tội hối lộ, trong đó người đưa đút lót và người môi giới hối lộ đóng vai trò tòng phạm, chịu nghĩa vụ hình sự thấp hơn người nhận đút lót. - Trân trọng cảm ơn ông! Thục Quyên(thực hành)